در فرض عدم امکان انتفاع حداکثری نباید از انتفاع حداقلی (minimal advantage) بهره نجست. برای مثال آیا در همین انتخابات سازمان داده شده، نتیجه مشارکت گسترده مردم حذف بسیاری از چهره های افراطی مجلس نهم نبود؟ آیا نتیجه انتخابات حذف دو چهره افراطی محمد یزدی و مصباح یزدی نبود که خامنه ای از آن با عنوان "خسارت" یاد کرد، نبود؟ مگر حذف محمد یزدی به عنوان رییس پیشین خبرگان، رییس پیشین قوه قضائیه، عضو شورای نگهبان و رییس جامعه مدرسین و همچنین حذف مصباح یزدی سرکرده طیف موسوم به پایداری دستاورد کمی برای مشارکت مردم در انتخابات بود؟ باید پرسید چرا خامنه ای حذف این چهره ها را خسارت دانسته بود؟
دستاوردهای حداقلی انتخابات مجلس و
خبرگان
نتیجه انتخابات ۷ اسفند ۱۳۹۴ (با تجمیع دو انتخابات مجلس شورا و مجلس خبرگان) که در آن جریان تحولخواه و از جمله اصلاح طلبان
حضور فعالی در آن داشتند، برخلاف انتظار بدان
جا منتهی شد که ریاست خبرگان به احمد جنتی و ریاست مجلس شورا به علی لاریجانی
برسد.
به بیان دیگر از دو لیست موسوم به امید که موجب شد محمدرضا عارف جایگاه نفر اول
را در مجلس شورا و هاشمی رفسنجانی جایگاه نفر اول را در خبرگان احراز کنند هیچ یک
به کرسی دو مجلس تکیه نزندند که هیچ؛ احمد جنتی نفر شانزدهم خبرگان به ریاست
خبرگان رسید و علی لاریجانی به ریاست مجلس شورا ابقا شد. از لیست امید حتی هیچ یک
برای هیأت رییسه نیز برگزیده نشد.
با این حساب، از نگاه تحریم کنندگان انتخابات ریاست جنتی و ابقای لاریجانی جز
این معنا را متبادر نمی سازد که آنچه به عنوان مشارکت فعال در انتخابات برای تغییر
فضای دو مجلس صورت گرفت جز بازی در زمین حاکمیت چیز دیگری نبود چرا که از یک سو
حاکمیت، مدعی مشارکت بالای مردم است و در نتیجه برای خود کسب مشروعیت کرده و از
سوی دیگر نتیجه انتخابات مبطل ادعایی است که اکثریت مجلس دهم را در دست اصلاح
طلبان می دانست. در صحت این مدعا همین بس که عارف نامزد فراکسیون امید بیش از 103
رأی نتوانست کسب کند و علی لاریجانی به راحتی در مقام خود ابقا شد.
با این تحلیل آیا بازی در زمین حاکمیت نه چیزی جز خفت بازیگران و عزت حاکمیتی
است کروبی آن را "حاکمیت مستبد" خواند؟
مینیمال یا ماکسیمال مشارکت در انتخابات
پرسش فوق، پرسش بسیار به جایی است تا جایی که برخی آن را "کوبیدن بی حاصل
بر طبل اصلاحات" و برخی دیگر آن را "بازی خوردن در انتخابات مهندسی شده"
توصیف کرده اند.
اما از سوی دیگر، چنین ایراداتی در اصل متضمن این معناست که در انتخابات
سازمان داده شده تنها و بهترین اقدام، عدم اقدام (action of non- action) است. یعنی از آنجایی که نتیجه مطلوب حاصل نمی آید همان بهتر که
بازی را به بازیگردانان واگزار کنیم.
به بیان دیگر این تحلیل مبتنی بر دو پیش فرض است. یکم اینکه مشارکت در هر
انتخاباتی باید به قصد بالاترین انتفاع (maximal advantage) انجام پذیرد و دوم اینک حضور حداقلی کلا فاقد تاثیرگذاری در روند
تصمیمات است.
حال اگر این دو پیش فرض نادرست باشند تمام توصیه های این دسته از تحلیل گران
مبنی بر واگزاری بازی به بازیگردانان نادرست خواهد. گرچه انتفاع حداکثری بهترین گزینه
است ولی شواهد تاریخی نشان می دهد که حضور حداقلی نیز در بزنگاه های تاریخ گاه
سرنوشت کشوری را تغییر داده است. چه مثالی بهتر از نقش "کمیسیون مخصوص نفت"
در دوره شانزدهم مجلس شورای ملی که فقط 18
تن از اعضای مجلس شورای ملی و راس آن ها دکتر مصدق توانستند به رغم اصرار دولت وقت
(دولت رزم آرا) در تصویب قرارداد گس-گلشائیان نه تنها جلوی آن قرارداد ننگین را
بگیرند بلکه لایحه ملی شدن صنعت نفت را در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹از تصویب مجلس بگذراندند.
مثال دیگر تاثیرگذاری کشورهای کوچک در عرصه دیپلماسی سازمانی است. آیا تاکنون
شنیده شده که کشوری به بهانه کم اثر بودن خود در مناسبات بین اللملی از حضور در سازمان
ملل امتناع کند؟ و اراده ای برای ورود در سازمان ملل نداشته باشد؟ اگرچه قدرت
سازمانی کشوری مثل امریکا که 25 درصد بودجه سازمان ملل را متقبل گردیده، هرگز با
قدرت سازمانی یک کشور کوچک مثلا کوبا قابل مقایسه نیست ولی این دلیل نمی شود که آن
کشور کوچک از حضور در سازمان ملل امتناع ورزد.
مینمال های انتخابات مهندسی شده
جای تردید در معیوب بودن، ناشفاف بودن، غیر رقابتی بودن و ناسالم بودن
انتخابات های جمهوری اسلامی نیست. سخن آیت الله خامنه ای که رأی شورای نگهبان را
"حق الناس" توصیف کرد خود گواه همه این معایبی است که بر سیستم
انتخاباتی ایران وارد است. وقتی وی رأی شورای نگهبان را حق الناس (که رعایت آن
الزام قانونی، شرعی، عرفی و اخلاقی دارد) توصیف کرده همه مظالمی که شورای نگهبان
در رد صلاحیت های جفاکارانه اعمال داشته را نه تنها موجه کرده بلکه الزام آور دانسته
است. پس این خود گواهی است که انتخابات ایران مهندسی شده است و اساسا امکان انتفاع
حداکثری در این انتخابات نامتصور است.
ولی در فرض عدم امکان انتفاع حداکثری نباید از انتفاع حداقلی (minimal advantage) بهره نجست. برای مثال آیا در همین انتخابات سازمان داده شده، نتیجه
مشارکت گسترده مردم حذف بسیاری از چهره های افراطی مجلس نهم نبود؟ آیا نتیجه
انتخابات حذف دو چهره افراطی محمد یزدی و مصباح یزدی نبود که خامنه ای از آن با
عنوان "خسارت" یاد کرد، نبود؟ مگر حذف محمد یزدی به عنوان رییس پیشین
خبرگان، رییس پیشین قوه قضائیه، عضو شورای نگهبان و رییس جامعه مدرسین و همچنین
حذف مصباح یزدی سرکرده طیف موسوم به پایداری دستاورد کمی برای مشارکت مردم در
انتخابات بود؟ باید پرسید چرا خامنه ای حذف این چهره ها را خسارت دانسته بود؟
حس تلخ خامنه ای از حذف این دو در حالی بود که او در برابر برای رد صلاحیت دو
نوه آیت الله خمینی یعنی مرتضی اشرقی (نامزد مجلس شورا) و حسن خمینی (نامزد
خبرگان) از هرگونه اقدام مثبت به نفع آنان خودداری کرد.
آیا جایگاه و منزلت حسن خمینی در نظامی که پدر بزرگش بنا نهاد کمتر از مهندس
مهر علیزاده و دکتر معین بود که خامنه ای تجدید نظر شورای نگهبان در رد صلاحیت آنان
را در انتخابات ریاست جمهوری 84 خواستار شد؟ آیا حسن خمینی و مرتضی اشراقی در
اندازه معین و مهر علیزاده وجاهت نزد این
نظام ندارند؟
خامنه ای دانسته و یا ندانسته با سکوت در رد صلاحیت مرتضی اشراقی و حسن خمینی،
این پیام را به جهانیان مخابره کرد که دوران "خمینی زدایی" در نظامی که آیت
الله خمینی بنا نهاده، آغاز شده است. مخابره
چین پیام معناداری به جهان نتیجه مشارکت مدنی مردم بود که اگر حسن خمینی نامزد می شد،
به احتمال قوی جنتی حتی نفر شانزدهم هم نمی شد تا امروز بر کرسی خبرگان تکیه زند.
مجلسی که ریاستش به جنتی رسید، مجلسی است که حسن خمینی از حضور در مراسم
اففتاحیه آن خودداری کرد تا قهر خود را با مکانیزم جفاکارانه شورای نگهبان نشان
دهد؛ همان مکانیزمی که خامنه ای آن را حق الناس توصیف کرده است.
درست است که کرسی ریاست مجلس شورا به لاریجانی و کرسی خبرگان به جنتی رسیده
ولی کیست که بر تضییقات اعمال شده در انتخابات گذشته گواه نباشد؟ کافی است به یاد
آوریم که چه چهره های نامداری اصلا از ثبت نام خودداری کردند و چند هزار نفر رد
صلاحیت شدند تا اینک چهره مجلس اینگونه آذین بندی شده برای جناحی باشد که با هزار
دوپینگ و تک ماده و تلقب و تخلف قانونی و اخلاقی صدرنشین مجلس باشد.
آیا مضحک تر از این می توان یافت که کسی بر کرسی ریاست خبرگان تکیه زده که خود
ناظر انتخابات و در عین حال نامزد انتخابات بود. عینا مثل اینکه فردی داور بازی و
بازیکن درون زمین بازی باشد و هر سوت ظالمانه آن علیه بازی کن تیم مقابل (حتی اگر
حسن خمینی باشد) حق الناس قلمداد گردد.
اگر دروازه فراخ برای ورود اصولگرایان در دو مجلس را با سوزاخ باریک ورود تغییرطلبان
و اصلاح طلبان برای ورود مقایسه کنیم، نه تنها موفقیت چشمگیری نصیب اصولگرایان
نشده بلکه روشن می شود که تغییر طلبان و اصلاح طلبان با چشمداشت به حداقل ها
توانسته اند دست کم یک سوم مجلس شورا را نصیب خود کنند.
در گمان این نوشتار آنچه مهم است نه اینکه چند درصد آرا نصیب کدام جناح شده یا
چه فردی بر کرسی ریاست تکیه زده بلکه مهم این است که کدام یک واجد عقبه اجتماعی و
کدام فاقد آن است؟ بازی جفاکارانه ای که در درون زمین تحقق یافت، تماشاگران بیرون
از زمین نیز داشته و دارد که نیروی محرکه تحولات سیاسی- اجتماعی ایران هستند.
http://www.radiofarda.com/content/f35_parliament_elections_iran_alizadeh/27775493.html
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر