ظریف به عنوان دیپلماتی کارکشته از تمایلات همتایان خارجی خود برای برقراری ارتباط مستقیم با افکار عمومی ایرانیان آشناست. چه استبعادی دارد که مبتکر و پیشنهاد دهنده انتشار نامه وزیر خارجه بریتانیا، ظریف باشد؟ به ویژه اینکه این نامه در روزنامه دولت منتشر شده است.
یادداشت فیلیپ هاموند در روزنامه ایران چه پیامی دارد؟
بسیار معمول است
که مقامات یک کشور در روزنامه های کشوری دیگر، به ویژه به هنگام سفر به آنجا نقطه
نظرات خود را طی یادداشتی منتشر کنند. اما چنین روالی در طول عمر جمهوری اسلامی کم
سابقه اگر نگوییم بی سابقه است به ویژه اگر در نظر داشته باشیم در روزهای اخیر یادداشتی به قلم فلیپ
هاموند، وزیر خارجه بریتانیا در روزنامه ایران منتشر شد؛ کشوری که در زبان آیت
الله خامنه ای "انگلیس خبیث" توصیف شده و متهم به دست داشتن در فتنه ۸۸ به
منظور براندازی نظام است.
مروری به حوادث هفته
اول انتخابات، یادآور ما می شود که پس از بالا گرفتن اعتراضات خیابانی و کشته شدن عده
ای، آیت خامنه ای در نماز جمعه ۲۹ خرداد ۸۸ (یک هفته پس از انتخابات) انگشت اتهام را
مشخصاً به بریتانیا (نه امریکا) نشانه گرفت و گفت: "من به همه‌ى اين آقايان[ نامزدهای
انتخابات ۸۸]...توصيه ميكنم...دستهاى دشمن را ببينيد؛ گرگهاى گرسنه‌ى كمين‌كرده را
كه امروز ديگر نقاب ديپلماسى را يواش يواش دارند از چهره‌هايشان برميدارند و چهره‌ى
حقيقى خودشان را نشان ميدهند، ببينيد؛ از اينها غفلت نكنيد... ديپلمات هاى برجسته‌ى
چند كشور غربى كه تا حالا با تعارفات ديپلماتيك با ما حرف ميزدند، نقاب از چهره برداشتند...دشمنى‌هاى
خودشان با نظام اسلامى را دارند نشان ميدهند؛ از همه هم خبيث‌تر دولت انگليس"
دو سال بعد (آذر۱۳۹۰)
هنگامی که سفارت بریتانیا و باغ قلهک (محل اسکان خانواده های دیپلمات های
بریتانیایی) مورد یورش دانشجویان بسیجی قرار گرفت، آیت الله خامنه ای نه تنها هیچ
واکنشی نشان نداد بلکه با یک تعلل۹ماهه فقط ورود مهاجمان به ساختمان سفارت را
مردود دانست و گفت:«در قضیه اشغال آن سفارت خبیث [بریتانیا]، احساسات جوانان درست بود
ولی رفتنشان [به داخل سفارتخانه] درست نبود.»
انتشار کتاب
"نقش انگلیس در فتنه ۸۸" توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی (به مدیریت روح
الله حسینیان) و ساخت فیلم "قلاده های طلا" با موضوعیت دست داشتن امریکا
و انگلیس و اسرائیل در راه اندازی جنبش سبز از جمله اقدامات برای مستندسازی گفته آیت
الله خامنه ای بود.
در چنین ادبیاتی
که تا حال حاضر در جناح تندرو حاکمیت جمهوری اسلامی همچنان حاکم است، آنچه انتشار مقاله
هاموند را اقدامی هوشمندانه نشان می دهد، این نکته است که این یادداشت در روزنامه ایران
(ارگان دولت جمهوری اسلامی) انتشار یافت. بعید بتوان باور داشت هیچ یک از روزنامه
های مستقل اصلاح طلب حال که از انتشار نام و عکس محمد خاتمی رییس جمهور پیشین کشور
نیز ممنوع هستند، جرأت انتشار نامه وزیر خارجه بریتانیا را داشتند. از این رو، این
اقدام و ابتکار روزنامه ایران را باید اقدامی برای تابوشکنی دانست که هدف از آن
تغییر فضای مسمومی است که جناح تندرو جمهوری اسلامی علیه بریتانیا ترسیم کرده و می
کند.
فلیپ هاموند نیز
هوشمندانه با استفاده از این فرصت منحصر بفرد، لحنی دوستانه و امیدوارکننده به
فردایی بهتر را در یادداشت خود برگزید و نوید داد "اگر فضایی از اعتماد و اطمینان
ایجاد کنیم، می‌توانیم موجب پیشرفت اوضاع شویم."
او تاکید کرد که
با "اعتمادسازی"، تسهیل مراوادت "بین دانشگاه‌ها، بازرگانان، دانشمندان،
هنرمندان، و خانواده‌ها" فراهم آید. این همان چیزی است که هاموند به درستی در
علایق ایرانیان برای زندگی بهتر و ارتباط با غرب سر اغ دارد. تنها در بریتانیا
حدود 350 هزار ایرانی اقامت دارند که در نوع خود یکی از بزرگ ترین کشورهای مقصد
برای عزیمت ایرانیان است.
لحن هاموند در
این نامه، آشکارا حکایت از گشوده شدن فصلی نوین در مناسبات ایران با اتحادیه اروپا
پس از توافق هسته ای دارد. وی توافق هسته ای را نمونه بارز تفاهمی دانست که می
تواند راه را برای فائق آمدن بر دیگر مشکلات دو جانبه، منطقه ای و جهانی بگشاید.
صاحب ابتکار کیست؟
مخاطب قرار دادن
افکار عمومی را اصطلاحاً "دیپلماسی عمومی" می نامند. هدف دیپلماسی عمومی،
اقناع کردن مخاطب بدون هرگونه واسطه است. صاحب چنین ابتکار و اقدام نوین آیا
دستگاه دیپلماسی دولت بریتانیا بود؟
با توجه به رابطه
تیره دو کشور در سال های اخیر و بسته بودن سفارت بریتانیا در تهران به سختی بتوان
باور داشت این ابتکار منشأ بریتانیایی داشته باشد. بعید بتوان باور داشت کاردار
ترددی بریتانیا، مبتکر این اقدام بوده باشد.
از قضا انتشار
یادداشت هاموند در ارگان رسمی دولت، علامت درخور تأملی است که احیاناً این اقدام
منشآ داخلی و احیاناً از تراوشات فکر شخص محمدجواد ظریف بود.
ظریف به خوبی
نشان داده که با همتایان خارجی خود همسویی فکری برقرار می کند. او در کوران
مذاکرات هسته ای کاترین اشتون را به تهران دعوت کرده بود. اشتون نیز با اغتنام
فرصت با مادر ستار بهشتی و خانم نرگس محمدی ملاقات و گفتگو کرد.
ظریف به عنوان
دیپلماتی کارکشته از تمایلات همتایان خارجی خود برای برقراری ارتباط مستقیم با
افکار عمومی ایرانیان آشناست. چه استبعادی دارد که مبتکر و پیشنهاد دهنده انتشار
نامه وزیر خارجه بریتانیا، ظریف باشد؟ به ویژه اینکه این نامه در روزنامه دولت
منتشر شده است.
چه مبتکر این اقدام را ظریف بدانیم یا غیر او،
چنین ابتکاری کمک به تلطیف فضای سیاست خارجه ایران می کند که گاه امامان جمعه و
گاه بسیجیان و گاه مداحان سکاندار او بوده اند. آیا جای شگفتی نیست که جمعی از
مداحان کشور، گفته اند در انتخابات آتی، قصد دارند فهرست مستقلی از نامزدهای خود
معرفی کنند؟ آیا کم شنیده شده که فلان مداح معروف یا فلان امام جمعه در سیاست
گذاری خارجی مداخله کرده است؟
حتی اگرمبتکر چنین
اقدامی هاموند باشد، مساعدت وزیر خارجه ایران برای انتشار آن در ارگان دولت قابل
تردید نیست. مهم ترین وجه انتشار این نامه، تابویی است که با انتشار آن در یک
رسانه داخلی شکست؛ تابویی که می توان به نماینده دولت دیگر اجازه داد نظراتش را با
مردم در میان بگذارد.
دور از انتظار
نسیت که در آینده باز هم شاهد اقداماتی از این دست باشیم. اما، آنچه مهم است این
که دستگاه سیاست خارجی ایران در حال روغنکاری است به گونه ای که عرصه های نوینی را
تجربه می کند؛ عرصه هایی که بعضا هرگز تجربه نشده است. این عرصه های نوین از جمله
دیپلماسی عمومی، دیر زمانی است که در دیگر کشورهای صاحب تجربه به کار گرفته می
شوند.
این اقدامات، راه
های نوینی هستند که ظرفیت آن را دارند تا سیاست خارجی ایران را از انزوا بیرون
آورند و افق های تازه ای را بگشایند. بی دلیل نبود که فلیپ هاموند در ارزیابی سفرش
گفت که دو روز کاری بسیار سازنده را در تهران تجربه کرده است.
گشایش دفتر اتحادیه اروپا
روشن است از یورش
به سفارت بریتانیا تا استقبال گرم از وزیر خارجه این کشور که در راس هیاتی بلند
پایه از مقامات تجاری و اقتصادی به ایران سفر کرد، فاصله زیادی پیموده شده است. از
آن مهم تر اینکه در حاشیه سفر هاموند، اخباری به گوش رسیده که اتحادیه اروپا مایل
به گشایش دفتری در تهران است.
این اخبار هرچند
تأیید نشده ولی ریشه در این واقعیت دارد که بریتانیا یکی از سه عضو اصلی اتحادیه
(بریتانیا، آلمان و فرانسه) اروپاست که تصمیماتش بر اتحادیه تاثیرگذار است. بهبود
روابط با لندن، بهبود روابط با اتحادیه اروپا را نیز در درون خود دارد. رأی مثبت
بریتانیا در تصمیمات اتحادیه برای بهبود روابطش با تهران همان قدر موثر است که رأی
لندن در سال 1390 در تحریم بانک مرکزی ایران، بر رأی همه اعضا موثر بود.
با سفر وزیر
خارجه بریتانیا و پیش از او دیگر کشورهای اروپایی از جمله مقامات آلمانی و فرانسوی
به تهران دور از انتظار نیست که دفتر اتحادیه اروپا نیز در تهران گشایش یابد.
http://www.radiozamaneh.com/234361
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر